Maliyet muhasebesi kavramı, üretim yapan her işletme için büyük önem taşımaktadır. Yazımızda bu kavramın ne olduğunu ve kavramı daha iyi anlamak adına bilinmesi gereken kavramların neler olduğunu inceledik. Metnimizin tamamını okursanız, bu kavram hakkında detaylı bilgiye sahip olursunuz.
Maliyet muhasebesi nedir? Üretilen herhangi bir ürün veya verilen herhangi bir hizmet için, ortaya çıkan tüm maliyet kalemlerinin hesaplanmasıdır. Muhasebe türleri arasında yer alan bu türün temel amacı; işleri kolaylaştırmak ve planlama yapmaktır.
Maliyet Muhasebesi Kavramları
Maliyet muhasebesi, kendi içerisinde pek çok kavram barındırmaktadır. Bu kavramlar; gider, direkt gider, değişken giderler, zarar, tükenmiş maliyet, hasılat, varlık, maliyet ve harcama olarak ele alınabilir. Bu kavramların tamamını anlamadan, büyük kavramı anlamam pek de mümkün değildir. Bu nedenle yazımızın bu kısmında, kısa alt başlıklar halinde bu kavramları sizler için açıkladık.
Gider – Direkt Gider – Değişken Giderler
Dönem içerisindeki gelirin elde edilmesi amacı ile yapılan harcamaların toplamına gider denilmektedir. Üretim maliyeti içerisinde bulunan belirli bir mal veya hizmet ise direkt gider olarak adlandırılır. Değişken giderler ise firmanın üretim hacmine bağlı olarak, artış veya azalış gösteren giderlerdir.
Varlık
İşletmenin, üretim amacıyla elinde bulundurduğu bina, makineler, demirbaşlar gibi değerlerin tamamı, varlık kapsamında ele alınmaktadır. Şirketin tüm ekonomik değerleri de varlık içerisinde ele alınabilir.
Maliyet
Ortaya bir ürün veya hizmet koymak için harcanan parasal karşılığın toplamına maliyet denir. İşletmelerin, mal veya hizmet sunmak için katlanmış olduğu tüm fedakarlıklar, maliyet için bir diğer tanımdır.
Zarar
İşletmelerin yapmış olduğu harcamalar sonrasında ortaya çıkar gider masrafının, kazanmış oldukları gelir masrafından fazla olması sonucuna zarar denilir. İşletmenin gideri, işletmenin gelirinden ne kadar fazlaysa işletme o miktarda zarar etmiş demektir.
Tükenmiş Maliyet
İşletmelerin varlığı arasında bulunsa bile, gelecekte gelir getirme olasılığını yitirmiş maliyetlere, tükenmiş maliyet adı verilir. Temizlik giderleri, stok giderleri, satılan ürünün müşterileri tatmin etmemesi halinde hizmet maliyeti masrafı, tükenmiş maliyete örnektir.
Hasılat
Satış sonrasında elde edilen gelire hasılat denir. Konuyu açmak gerekirse hasılat; bir ürünün veya bir hizmetin alıcıya ulaştıktan sonra, işletmenin hesabına giren veya nakit olarak elde ettiği para miktarına denilmektedir.
Harcama
Amacı her ne olursa olsun, işletme tarafından ödenen para (nakit, banka transferi … vb.) harcama kategorisi altında yer alır. Kimi zaman işletmelerin borç altına girmesi de harcama örneği olarak verilebilir.
Maliyet Muhasebesinin Amaçları
Maliyet muhasebesi, 4 ana amaçtan oluşmaktadır. Bu amaçlar sırasıyla; mamüllerin maliyet hesaplamasını yapmak, maliyet kontrolüne yardımcı olmak, genel planlamaya yardımcı olmak ve karar alınmasına yardımcı olmak olarak sıralanır.
Maliyet muhasebesi temel amaçları:
1. Mamüllerin Maliyet Hesaplamasını Yapmak
Mamüllerin maliyetlenmesi; işletmenin sunmuş olduğu hizmet ya da işletmenin üretmiş olduğu ürünün, işletmeye oluşturduğu maddi karşılığı temsil etmektedir. Mamüllerin maliyeti hesaplanırken pek çok sayıda hesaplama türünden ve hesaplama tekniğinden yardım alınır.
Maliyet muhasebesi sonucunda hesaplanan mamül maliyeti, %100 doğru olarak kabul edilmez. Bu maliyetler, %100 maliyete en yakın olan maliyet olarak kabul edilir.
Endüstriyel alanda çalışan işletmelerin, ürettiği mamül fiyatlarının ne kadara mal olduğunu bilmesi oldukça önemlidir. Belirlenen mamül maliyetine göre, ürüne en doğru satış fiyatı verilir. Bu sayede işletme zarar haline girmekten kurtulur.
Üretim veya hizmet maliyetini hesaplamanın bir diğer artısı ise pazar fiyatları ile fiyat kıyaslaması yapmaktır. Fiyat kıyaslaması sonucunda işletme zarar edeceğini düşünürse erkenden önlem alma şansına sahip olur.
2. Maliyetlerin Kontrolüne Yardımcı Olmak
Giderlerin azaltılması, işletmelerin elde edeceği kazancı artıracaktır. Maliyet muhasebesinin bir amacı da genel maliyetlerin kontrol altında tutulmasını sağlamaktır. Temel olarak gider kontrolü yapılan bu amaç doğrultusunda, giderlerin olması gereken fiyatlarda olup olmadığı kontrol edilir.
Ancak gider kontrolü, giderlerden sonra oluşturulabildiği için, geçmişe yönelik düzeltmelerde yardımcı olmaz. Maliyetlerin kontrolü, uzun vadede işletmeye yardımcı olacaktır. Bunun için anlık maliyet hesaplaması yapan diğer alanlardan yardım almak, işletmenin güncel kar oranını korumasına yardımcı olur.
3. Genel Planlamaya Yardımcı Olmak
Yapılan tüm maliyet hesaplamaları sonrasında, geleceğe yönelik planlamalar yapılır. Maliyet muhasebesi sayesinde yapılan analizlerin sonucunda, gelecekte hangi yolun izlenmesi gerektiği ortaya çıkar. Ancak, veriler geçmiş dönemlere ait olduğu için, gelecek planlamalarında %100 başarı oranı kesinliği diye bir durum söz konusu değildir. Sadece işletmenin elinde bulundurduğu verilere bakarak, en doğru planlama yapması sağlanır.
4. Karar Alınmasına Yardımcı Olmak
Yapılan tüm çalışmalar sonucunda, işletmelerin alması gereken kararlar ortaya çıkar. Mamül maliyet hesabı, maliyet kontrolü ve planlama sonrasında, işletme ciddi kararlar almak zorunda kalabilir. Maliyet muhasebesi sayesinde alınabilen bazı kararlar ise:
- Kimi mamüllerin üretimini tamamen durdurmak.
- Kimi mamüllerin üretimine ağırlık vermek.
- Mamül üretimi yerine, dışardan mamül alımı yapmak.
- Büyüme amacıyla yeni malzeme veya makine alımı yapmak.
Gibi ciddi kararlardır. Bu kararların tamamı, işletmeye pozitif yönde etki etmesi amacıyla alınır veya alınmaz.
Daha fazla içeriğimize ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.